Jozef van Wissem x 'The Cabinet of Dr. Caligari'

Over ‘The Cabinet of Dr. Caligari’

Deze klassieker ontstond in de hoofden van twee gedesillusioneerde vrienden Carl Mayer en Hans Janowitz, die na WO I een statement wilden maken over het effect van een tirannieke autoriteit op een passieve, in slaap gewiegde bevolking. 

Geïnspireerd door de voorstelling van een hypnotiseur schreven ze het scenario van ‘The Cabinet of Dr. Caligari’, waarin de  mysterieuze Dr. Caligari in een klein Duits dorpje arriveert, met de slaapwandelende Cesare als moordwapen. Of is de verteller van het verhaal toch minder betrouwbaar dan we zouden denken?

Regisseur Robert Wiene liet zich inspireren door het Duitse expressionisme dat in beeldende kunst en theater sier maakte. De asymmetrische geometrische decors, het theatrale gebruik van licht en schaduwen en de morbide sfeer waar paranoia en horror van afdruipen, maken van deze cultklassieker een surrealistische droom. De film gaf de Duitse filmindustrie een gigantische boost na de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog, maar hintte ook naar de opkomst van het fascisme in de Weimar periode en de daaropvolgende nachtmerrie. 

De invloed van Dr. Caligari is te zien in ontelbare Duitse films uit het interbellum (Der Golem, Nosferatu, Metropolis,...) maar laat zich ook voelen in de latere Universal horrorklassiekers, het gehele film noir genre tot en met de kitscherige gothic van Tim Burton. De thema’s van brainwashing en het gevaar van een charismatische leider zonder scrupules blijven tot op vandaag pijnlijk relevant. Dr. Caligari heeft na meer dan 100 jaar niets van zijn kracht ingeboet en is een ‘must see’ voor iedere filmliefhebber.

Over Jozef van Wissem 

Jozef Van Wissem is een Nederlandse luitspeler en componist die zich niet laat vastpinnen op één genre. Als we het dan toch moeten omschrijven, gooien we het op avant-gardistisch minimalisme met een scheut barok, maar daarmee is de kous nog lang niet af. 

Hij heeft erkenning gekregen voor zijn innovatieve benadering richting de “bevrijding van de luit”, zoals hij het zelf omschrijft. Zijn tijdloze muziek wordt vaak omschreven als hypnotiserend, ingetogen en spookachtig sfeervol, waarbij schoonheid samengaat met een donker, meditatief randje. Zijn teksten hebben een mythische christelijke aantrekkingskracht en behandelen thema's als liefde, geloof en het hiernamaals, vaak met een repetitieve, mantra-achtige kwaliteit. Hij studeerde luit in New York bij Patrick O'Brien in de jaren 1990 en heeft sindsdien een carrière opgebouwd die een brug slaat tussen klassieke tradities en moderne geluiden zoals drones, elektronica, veldopnames en zang.

Hij is een veelvuldige samenwerkingspartner van filmmaker en muzikant Jim Jarmusch, onder andere voor de bekroonde soundtrack van 'Only Lovers Left Alive', waarvoor Van Wissem in 2013 de Cannes Soundtrack Award won. Een wereldtournee met Jarmusch en hun 5e plaat ‘THE DAY THE ANGELS CRIED’ werd uitgebracht op 6 juni 2025.

Zijn solowerk omvat albums als 'Stations of The Cross' (2008) dat Wire Magazine bestempelde als een klein meesterwerk, 'New Lute Music For Film' (2013) en 'Behold! I Make All Things New' (2022) en filmscores voor bijvoorbeeld 'Un Prince' (2023).

Van Wissem toert veel en treedt op in uiteenlopende zalen, van rockfestivals tot kerken, en heeft samengewerkt met artiesten als Tilda Swinton en Zola Jesus. In 2019 kreeg hij de opdracht van Cinematheque Francaise om de stille horrorfilm 'Nosferatu' (1922) te scoren. Hij bracht de soundtrack in 2022 uit op zijn eigen Incunabulum-label. In 2022 waren vier van zijn composities, waaronder het vocale stuk 'Love Destroys All Evil' te horen in HBO's Irma Vep Series (met Alicia Vikander in de hoofdrol). In 2023 leverde Van Wissem de score voor de met een Cannes Award bekroonde film 'Un Prince'. Zijn laatste projecten zijn het album 'The Night Dwells in the Day' uit 2024. In 2024 kreeg Van Wissem de opdracht om de stomme film 'The Fall Of The House Of Usher' (1928) te scoren. In 2026 brengt hij zijn nieuwe live score voor 'The Cabinet Of Dr. Caligari' (1920) in première, met de avant-première op VIERNULVIER en Film Fest Gent's unieke soundtrack en cultfilmfestival ‘VIDEODROOM’ in september 2025.