VIDEODROOM 2022: Martin Kohlstedt x 'Son of the White Mare'

Martin Kohlstedt voorziet cultfilm ‘Son of the White Mare’ live van een nieuwe score

De Duitse experimentele pianist-componist Martin Kohlstedt creëert een waaier aan 'modules', zijn muzikale equivalent van een woord. De ordening van deze bouwstenen - en dus van zijn muzikale conversatie - wordt beïnvloed door zijn emoties, de vibes van het publiek en de sfeer in de zaal. Hierdoor is geen enkel liveconcert hetzelfde: een module klinkt live nooit twee keer hetzelfde en wordt nooit gevolgd door dezelfde module. Improvisatie is dus een integraal onderdeel van ‘s mans werk - in de meeste gevallen heeft hij zelfs geen setlist. “Het is van levensbelang dat ik niet in een routine verval. Ik wil steeds iets nieuws en creatiefs doen”, aldus Kohlstedt. En dat mag je letterlijk nemen.

Met zijn modulaire composities geeft Kohlstedt een nieuwe dimensie aan klassieke muziek. Het is dan ook niet verwonderlijk dat hij enkele jaren geleden gevraagd werd om er een TEDx Talk over te geven. 

Kohlstedt, die opgroeide in de bossen van Thüringen en momenteel in Weimar woont, houdt vooral van de spontaniteit van modulaire muziek. Composities worden op verschillende momenten telkens weer aangevuld, vervangen of verbeterd. Zo schreef hij ‘OLV’ op zijn veertiende, maar blijft hij schaven aan deze compositie. 

Voor Kohlstedt zijn liveshows misschien nog belangrijker dan studioalbums. “Een album is best beperkend voor mij”, geeft de pianist toe. “Het kan slechts één versie van een bepaald stuk bevatten - vaak gewoon de eerste versie die ik bedenk. De ontwikkeling van het stuk begint daarna pas, als ik het live breng en ontdek in welke verschillende tempo’s en toonsoorten het stuk gespeeld kan worden.”

Meteen ook de reden waarom Kohlstedt reworks van zijn albums uitbrengt. ‘TAG’, ‘NACHT’, ‘STROM’, ‘STRÖME’ en ‘FLUR’ en de bijbehorende ‘Reworks’ kregen internationaal lovende kritieken. 
Zijn recentste plaat ‘FLUR’ (2020) - dat vleugel, synthesizers en elektronica vernuftig weet te combineren - schreef hij tijdens de coronapandemie. En dat hoor je: de sfeer slingert - parallel met Kohlstedts innerlijke wereld - van licht naar donker; tussen angst en kalmte, het rationele en het ingebeelde. Klaaglijke pianoklanken (opener ‘LUN’), uitkijkend naar de lente (het fladderende ‘ZIN’ - vergezeld van vogelzang), onrustig (‘QUO’), dramatisch (‘NOX’) of net kwetsbaar (‘PAN’): ‘FLUR’ toont het enorme scala aan tonen die een meester uit één enkel instrument kan halen.

Naast zijn eigen producties componeert Martin Kohlstedt partituren voor films, toneelstukken, podcasts en audioboeken; leidt hij zijn eigen platenlabel en probeert hij duurzaam te leven. Zo kocht hij 1,2 hectare land in Thüringen, dat hij met het geld van zijn ticketverkoop aan het herbebossen is. Een bijzondere man, dus, die op VIDEODROOM de geanimeerde cultklassieker ‘Son of the White Mare’ live van een nieuwe score voorziet. 

‘SON OF THE WHITE MARE’

‘Son of the White Mare’ (Hongaars: ‘Fehérlófia’) is een geanimeerde Hongaarse fantasyfilm uit 1981. Regisseur/animator Marcell Jankovics baseerde het verhaal op de gelijknamige poëzie van László Arany en op de legendes van de Hunnen, Avaren en Hongaren. Zijn film is een eerbetoon aan de oude steppevolkeren.

Plot: een enorme kosmische eik staat aan de poorten van de Onderwereld en houdt draken in zijn wortels vast. Om deze monsters te bestrijden, baart een oogverblindend witte paardengodin 3 helden - de broers Fanyüvő (Treeshaker),  Kőmorzsoló (Stonecrumbler) en Vasgyúró (Ironrubber) - die een epische reis ondernemen om het universum (én 3 gevangen prinsessen) te redden en het verloren koninkrijk van hun voorouders te heroveren.

‘Son of the White Mare’ wordt gezien als één van de grootste psychedelische geanimeerde meesterwerken. Het is een kaleidoscopische, kleurrijke maalstroom van mythische monsters en Scythische helden; deels ‘Nibelungenlied’ (het middeleeuwse heldenepos), deels ‘Yellow Submarine’. 

Dankzij een samenwerking tussen Arbelos Films en het Hongaarse Nationaal Filmarchief & Filminstituut, werd de prent in 4K gerestaureerd met gebruik van de originele 35mm-negatieven en geluidselementen. De première van deze gerestaureerde versie vond eind juli 2019 plaats op het Fantasia International Film Festival in Montreal. Daardoor kreeg de film in 2020 een tweede leven. 

Bedenker Jankovics, die in 1974 een Oscarnominatie binnenhaalde voor zijn geanimeerde kortfilm ‘Sisyphus’, kon die revival gelukkig nog net meemaken - hij stierf in mei 2021. "Toen ‘Son of the White Mare’ in première ging, was de ontvangst nogal lauw. Hoewel de film in 1984 tot de beste animatiefilms aller tijden gerekend werd op de Olympiad of Animation in Los Angeles, was hij totaal niet bekend bij het grote publiek. Dat is nu veranderd."

Toch is de filmmaker, die zelf nooit geestverruimende middelen heeft gebruikt, geen fan van het woord ‘psychedelisch’. Hij verkiest de term ‘surrealistisch’, omdat het verhaal zich niet in de alledaagse werkelijkheid afspeelt, maar daarbóven, op hogere niveaus. “Ik heb geprobeerd dit effect te bereiken door het volledige kleurenwiel functioneel te gebruiken. En door de contouren van vormen weg te laten: zo krijg je een droomachtige onscherpte.”

Het publiek bestond oorspronkelijk uit kinderen. “Veel jonge kinderen raakten verslaafd aan de film door de zoemende geluiden en de kleurenorgie. Het grootste compliment kreeg ik van een 6-jarig jongetje, dat me vertelde: “Dit is als één van mijn dromen.” De film heeft trouwens nog niets van z’n impact verloren. Dat is het grote voordeel van animatiefilms: als ze geen hippe trends volgen, verouderen ze veel trager dan ‘live’ actiefilms.”

‘Son of the White Mare’ benadrukt de magie van ouderwetse handgetekende animatietechnieken: tot op het einde van z’n leven is Jankovics zijn films op papier blijven tekenen. Maak je klaar voor een nostalgische, maar surrealistische trip in onze Theaterzaal!

MARTIN KOHLSTEDT OVER ‘THE SON OF THE WHITE MARE’

"Toen Wouter van het VIDEODROOM-team me de link naar 'Fehérlófia' stuurde, zat ik licht geërgerd achter mijn bureau mijn belastingaangifte in te vullen. Na een aantal minuten merkte ik dat cijfers het verste van mijn gedachten waren: ik zat met open mond naar de meeslepende film op mijn schermte staren. Of ik me kon voorstellen dat ik bij dit Hongaarse animatiemeesterwerk een live soundtrack zou improviseren? Er was maar één antwoord op die vraag. Ik kijk erg uit naar dit bijzondere concert. Hartelijk dank voor de inspiratie!"