Anne Teresa De Keersmaeker, Amandine Beyer / Rosas, Gli Incogniti

“Rose is a rose is a rose is a rose” - Gertrude Stein

Muziek en geometrie spelen een centrale rol in het werk van Anne Teresa De Keersmaeker. In ‘MYSTERY SONATAS / FOR ROSA’ worden deze elementen met elkaar verbonden door de roos, van oudsher symbool voor geheimhouding en mysterie. ‘Sub rosa’ – wat Latijn is voor ‘onder de roos’ – verwijst naar iets wat niet wordt gezegd, maar wél wordt gedanst.

Het oeuvre van De Keersmaeker is met tal van muziekstukken vervlochten. Nu voegt ze de ‘Mystery (Rosary) Sonatas’ van Heinrich Ignaz Franz Biber aan de lijst toe. De Mysteriesonates zijn rond 1676 geschreven, als muzikale vertaling van de vijftien Heilige Mysteriën uit het leven van de Maagd Maria. De sonates hadden een religieus doel: ze zijn gecomponeerd om mensen te begeleiden bij het bidden van de rozenkrans. Net zoals de rozenkrans doorgaans in drie ‘tientjes’ is verdeeld, zijn de Mysteriesonates van Biber in drie cycli verdeeld: vijf Blijde, vijf Droeve en vijf Glorierijke sonates. 

Hoewel de muziek uit bijbelse verhalen voortvloeit, nodigt ze ook uit om te dansen. In de sonates zijn muzikale dansvormen zoals gigues, allemandes en courantes terug te vinden. Het werk van Biber vormt een rijke choreografische inspiratiebron, omdat het dans met getallensymboliek en een cyclische benadering combineert. Net als in andere voorstellingen van De Keersmaeker vertrekt de choreografie uit een basisfrase, die dit keer door herinneringen aan het verleden wordt gecreëerd. Cirkelvormen, herhalingen en bloembladachtige patronen evolueren samen met de muziek.

In deze choreografie staan rozen niet alleen voor schoonheid, maar ook voor verzet: geen rozen zonder doornen. Het dansende lichaam, alleen of in groep, wordt een daad van verzet die mogelijk wordt gemaakt door de virtuoze, sterk verhalende muziek van Biber. 

In de sonates wordt gebruik gemaakt van de intrigerende scordatura-techniek, waarbij de viool afwijkend is gestemd en de noten op de partituur bijgevolg anders klinken. Deze uiterst virtuoze techniek wordt live uitgevoerd door violiste Amandine Beyer en haar ensemble Gli Incogniti. Ze staan op het toneel met zes dansers die zich door de sonates heen bewegen. 

‘MYSTERY SONATAS / FOR ROSA’ is opgedragen aan vrouwen die verzet plegen: Rosa Bonheur, Rosa Luxemburg, Rosa Parks, Rosa Vergaelen en Rosa, de vijftienjarige klimaatactiviste die tijdens de Belgische overstromingen in 2021 om het leven kwam.