Een verslag van de relaxed performance en audiodescriptie bij 'The Goldberg Variations'

Over de relaxed performance

“Wanneer een voorstelling begint gaan de lichten uit. Iedereen is stil. Mensen vinden het vaak vervelend als iemand praat tijdens een voorstelling, of langs je stoel passeren om naar het toilet te gaan. Dat zijn situaties die we gewoon zijn. Maar er zijn mensen met angststoornissen die daardoor niet in een donkere zaal willen zitten. Andere mensen hebben Tourette en kunnen er niets aan doen als ze soms onverwacht iets zeggen.” 

“Een voorstelling die toegankelijk is voor iedereen, dat is een relaxed performance. De lichten gaan niet uit, er mag gepraat worden en iedereen mag binnen en buiten lopen wanneer het hem of haar past. Je voelt je op je gemak en geniet van het theater of dans. Voor blinde mensen of slechtzienden zijn er vaak oortjes aanwezig. Zo worden de bewegingen van dansers en acteurs als het ware uitgelegd. Voor slechthorenden of dove mensen is er soms een tolk waardoor ze kunnen volgen wat er op het podium gezegd wordt. Het doel van relaxed performances is voorstellingen toegankelijk maken voor iedereen.”

“Platform-K was tijdens WOMEN AND CHILDREN FIRST te gast met de première van het stuk ‘The Goldberg Variations’. Drie dansers, waaronder Oskar Stalpaert die het syndroom van Down heeft, dansten onder begeleiding van een accordeonist. Drie enorm verschillende mensen, maar ze brachten samenhorigheid in hun dansperformance. Het stuk zelf ging over democratie, over het verleden en de toekomst, en over de verschillende vormen van lichamelijkheid.” 

“De voorstelling  ‘The Goldberg Variations’ was een relaxed performance, zeer toepasselijk bij het thema van het stuk. In het begin werd duidelijk gemaakt dat je naar buiten mocht gaan en mocht praten. Slechthorenden en slechtzienden hadden oortjes gekregen om de voorstelling mee te volgen, en het zaallicht was aan. Dat alles creëerde een warme sfeer, en paste zo in een zekere zin bij de voorstelling.”

- Yente Blancke

Audiodescriptie - een verslag van de twee tolken

Nina en ik hebben de dansvoorstelling The Goldberg Variations op 07 maart live audiobeschreven. Dit project vormde een hele uitdaging, aangezien het beschrijven van dans nog niet erg ingeburgerd is in Vlaanderen en er vanuit onderzoek noch praktijk richtlijnen bestaan over hoe je op een betekenisvolle manier dansbewegingen omzet in woorden. 

Ter voorbereiding hebben we op 13 februari een eerste repetitie bijgewoond in de Vooruit. Op dat moment was de choreografie nog niet af, maar de repetitie was voor ons vooral nuttig omdat we met Michiel konden spreken, de choreograaf en zelf danser in het stuk. Nina had een aantal vragen voorbereid en Michiel heeft aan de hand daarvan meer verteld over de betekenis en de structuur van de dans en de muziek. Dat gaf ons als beschrijvers meer inzicht over de betekenis achter de bewegingen en hielp ons de juiste woorden kiezen voor de bewegingen, en vooral vergelijkingen en stijlfiguren te vinden.

Aan de hand van deze informatie en een eerste video van de repetities zijn we het script beginnen schrijven. Dit was niet altijd even gemakkelijk, aangezien het beschrijven van dans best experimenteel blijft. Wat wel hielp, is dat deze dansvoorstelling zeer gestructureerd was volgens de verschillende variaties van Bach’s muziek, dat ook in het beschrijven voor houvast zorgde. 

Enkele voorbeelden:

Haar gespreide armen zijn licht gebogen, met gestrekte vingers bewegen ze beurtelings op en neer op en neer op en neer  als de takken van een wilg wiegend in de wind

Audrey zet een hele nieuwe dansfrase in: snel, schokkerig maar toch elegant. Als een model op de catwalk  staat ze fier rechtop en glijdt met haar handen over haar lichaam in verschillende poses: haar handen glijden door haar haar, dan naar haar nek, van haar taille glijden ze naar haar heupen en over een been.

Normaal voeren we altijd een generale repetitie uit van onze beschrijving tijdens een echte voorstelling of een opname van een generale repetitie. Een definitieve video is door technische problemen echter niet meer bij ons geraakt, waardoor we op de avond zelf toch heel wat stukken nog moesten aanpassen en/of improviseren op het moment zelf – zo hadden we bijvoorbeeld niet alle kostuums al gezien en waren enkele dansfrases toch net anders of sneller. Ook enkele last-minute technische probleempjes met de koptelefoons en de leesbaarheid van de boventitels zorgde even voor stress. Theater is altijd een beetje onvoorspelbaar en dat hoort bij het werk als beschrijver voor het theater – het houdt ons scherp!

We waren zelf tevreden over de beschrijving. Het was ook voor ons een heel leerrijke ervaring over wat wel en niet werkt wanneer je dans beschrijft. We waren blij met de positieve reacties van gebruikers. Wat bijzonder fijn was, was dat de AD niet enkel voorbehouden was voor mensen met een visuele beperking, maar ook mensen die om andere redenen graag verbale ondersteuning wilden – of die gewoon nieuwsgierig waren – konden luisteren. We kregen achteraf ook vanuit die hoek fijne reacties over welk verschil audiobeschrijving kan maken – ook voor een dansvoorstelling.

Dans en slechtziend of blind, Vooruit, Platform K en een koppel audiobeschrijvers maakten dit mogelijk. Ik en dans zijn geen goed huwelijk, ik kan het niet interpreteren, maar wel van genieten. Op 7 maart was het dan zover. Gezeten in de theaterzaal, waar ik voor het eerst een relaxed performance en een dansvoorstelling met audiobeschrijving zou gaan bijwonen. En relaxed dat was het, de mooie muziek en de mooie vloeiende woorden van beschrijvers namen ons mee in de 7 variaties die goldberg aan deze muziek van Bach gaf. De interpretatie daarvoor moet je nog steeds niet bij mij zijn, maar de goed getimede beschrijving gaven beweging en beeld aan wat zich op scene afspeelde. Wat mij betreft mocht er wat meer gevoel meegegeven worden, maar dat is persoonlijk. Voor herhaling vatbaar …

Meer over de audiodescriptie en relaxed performances in Vooruit lees je hier.